سغدی ها در چین
سکونت مردمان سغدی در چین, عمدتا به منظور بازرگانی, از زمان دوره "هان" (206 پیش از میلاد تا 220 میلادی) گواهی شده است.متعاقبا شمار سغدی های ساکن در "امپراتوری آسمانی" (1) به طور چشمگیری افزایش یافت.آنها نام های چینی برگزیده (در اسناد حکومتی آنها همچنین با عنوان "خانواده های نه گانه" شناخته بودند) و به کسب موقعیت های مهم در ارتش آغازیدند. آنها همچنین به مدیریت ادارات عمومی برای کنترل مهاجران و معابد ادیان زرتشتی گری, مانی گری و مسیحیت نستوری در چین پرداختند.چنین وظایفی همچنین به امور مهاجران پارسی (عمدتا اشراف) که پس از نابودی امپراتوری ساسانی (224 تا 651 میلادی) بدست عرب ها به حالت تبعیدی در دربار تانگ حضور داشتند نیز مربوط می شد. مطابق اسناد چینی دوره "سوی" (581 تا 618 میلادی), کنترل برخی از مراکز بافندگی "سیچوان", متخصص تولید پارچه های ابریشمی آراسته به "نقش و نگارهای غربی", براساس فرمان سلطنتی در سال 605 به یک سغدی به نام "هه چو" (He Chou) واگذار گردیده است. وی همچنین یک کارشناس در تولید کاشی های تزئینی معماری سطحی بوده است. شگردهای بافندگی آسیای میانه ای در واقع برتر از شگردهای مشابه چینی بوده و به دلیل شهوت شگرف پسندی موجود در دربار تانگ خواهان زیادی داشته است. ذوق سغدی در این دوره هر عرصه هنری چینی را تحت تاثیر خود قرار داد. از نگارگران اهل آسیای میانه به طور ویژه ای در اسناد و منابع چینی یاد شده است اما همچنین عناصر خارجی در زمینه های تندیس گری و فلزکاری نیز قابل مشاهده می باشند. موقعیت سغدی ها در دربار چین در پی شورش یک ژنرال سغدی تبار به نام "آن لوشان" (An Lushan که نامش همچون رکسانا به واژه "رخش"=روشنایی اشاره دارد) در سالهای 755 تا 756 میلادی که تقریبا منجر به تجزیه امپراتوری تانگ شد, رو به وخامت نهاد.اما چینی ها که خود پیش از این مورد تهدید "تبتی ها" قرار داشتند, ترکان "اویغور" (744 تا 840 میلادی) را به یاری طلبیدند. سغدی ها موفق شدند به دلیل حمایت اویغورها امتیازات ویژه خود را در چین حفظ نموده و قدرت خود را در دربار اویغورها افزایش دهند.سپس سغدیان و پارسیان از اعتبارات دربار تانگ, دستکم تا زمان ظهور وزیری به نام "لی می" (Li Mi) که در سال 787 به لغو امتیازات ویژه اینان پرداخت, بهره مند شدند.این اقدام یکی از ابزارهایی بود که از سوی وزیر چینی به منظور مقابله با قدرت ایرانیان دربار, و برچیدن کنترل آنان بر تولید کالاهای رقیب محصولات چینی اتخاذ شد. در سال 840 میلادی "قرقیزها" امپراتوری اویغور را نابود ساخته و مردم را وادار به مهاجرت به چین نمودند.گروهی در منطقه کنونی "سین کیانگ", جایی که هنوز بیشینه جمعیت آن اویغور هستند, ساکن شدند و اما گروه دیگری نیز به سمت دشت های مرکزی چین روان شدند که سپس توسط ارتش تانگ محاصره شده و آنگاه ارتش چینی با بهره برداری از موقعیت موجود به کشتار شمار فراوانی از اویغورها و سغدی ها پرداخت. ضربه دیگری بر جامعه ایرانی چین در خلال آزارهای مذهبی سالهای 843 تا 845 بر ضد بودایی گری به طور خاص و ادیان خارجی به طور عام شامل زرتشتی گری, مانی گری و مسیحیت نستوری وارد آمد. فعالیت سغدی ها در چین به ناچار کاهش یافت.آنها برای مدتی در طول مسیرهای بازرگانی دریایی جنوبی برجای ماندند اما سرانجام با ورود مغولان در سده 13 میلادی به کلی ناپدید گشتند.اما بایستی یادآور شد که سغدی ها نشانی محوناشدنی بر هنر و فرهنگ چینی ها, اویغورها و به طور غیرمستقیم مغول ها برجای نهادند. در واقع چنین به نظر می رسد که چینی ها تقسیم هفته به 7 روز را صرفا تحت تاثیر سغدیان پذیرفتند.بسیاری از میوه ها و سبزیجات از غرب به خاطر حضور سغدی ها , که در منابع چینی از آنان به عنوان دلدادگان می و خنیا یاد شده است, مرسوم شد. اهمیت موسیقی و رقص سغدی به ویژه در آسیای میانه, و بعدها در دربار تانگ, نمی بایست دستکم گرفته شود.اویغورها, که هم اکنون انطباق با الفبای عربی را پذیرفته اند, در ابتدا الفبای سغدی (مشتق شده از الفبای سریانی اما نوشته شده در سطور عمودی) را پذیرفته بودند.اویغورها این الفبا را برای مغول ها به ارث گذاشتند که هنوز در ایالت خودمختار مغولستان داخلی چین به کار می رود.بعدها حتی بنیانگذاران "منچو" سلسله "کینگ" (1644 تا 1911 میلادی) همین الفبا را با اعمال برخی اصلاحات پذیرفتند. نشانه های فعالیت سغدی ها را می توان در میان اکتشافات اخیر باستان شناسی در کره و ژاپن, به ویژه در ارتباط با هنرهای مجلل, مشاهده نمود.در خزانه سلطنتی "شوسو-این" (Shoso-in) در "نارا" (Nara) ژاپن, مقادیر زیادی از اشیاء نفیس (پارچه های ابریشمی, فلزکاری ها,شیشه آلات و ابزارهای موسیقی) یافت شد که نخست به عنوان برآمد برخورد هنرهای پارسی و چینی قلمداد گشت.اما به احتمال فراوان این اشیاء در کارگاه های چینی تحت مدیریت سغدی ها, یا در جایی که تاثیر هنر سغدی بسیار زیاد بوده است, تولید گشته اند. (1): "امپراتوری آسمانی" , لقبی است که چینیان به دولت خود داده بودند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر